Potsdam-conferentie (ook Conferentie van Berlijn) - de derde en laatste officiële bijeenkomst van de 3 leiders van de Grote Drie - Sovjetleider Joseph Stalin, de Amerikaanse president Harry Truman (VS) en de Britse premier Winston Churchill (sinds 28 juli vertegenwoordigde Clement Attlee Groot-Brittannië op de conferentie in plaats van Churchill).
De conferentie vond plaats van 17 juli tot 2 augustus 1945 nabij Berlijn in de stad Potsdam in het Cecilienhof-paleis. Daarbij kwamen een aantal kwesties aan de orde die verband hielden met de naoorlogse orde van vrede en veiligheid.
Onderhandelingsvoortgang
Vóór de conferentie van Potsdam kwamen de "grote drie" bijeen op de conferenties van Teheran en Jalta, waarvan de eerste eind 1943 en de tweede begin 1945 plaatsvond. De vertegenwoordigers van de zegevierende landen moesten de verdere stand van zaken na de overgave van Duitsland bespreken.
In tegenstelling tot de vorige conferentie in Jalta, gedroegen de leiders van de USSR, de VS en Groot-Brittannië zich dit keer minder vriendelijk. Ze probeerden allemaal hun eigen voordeel uit de bijeenkomst te halen en drongen aan op hun eigen voorwaarden. Volgens Georgy Zhukov kwam de grootste agressie van de Britse premier, maar Stalin wist op een kalme manier snel zijn collega te overtuigen.
Volgens sommige westerse experts gedroeg Truman zich uitdagend. Een interessant feit is dat hij op aanbeveling van de Sovjetleider werd benoemd tot voorzitter van de conferentie.
Tijdens de conferentie van Potsdam werden 13 bijeenkomsten gehouden met een korte pauze in verband met de parlementsverkiezingen in Groot-Brittannië. Zo woonde Churchill 9 bijeenkomsten bij, waarna hij werd vervangen door de nieuw gekozen premier Clement Attlee.
Oprichting van de Raad van ministers van Buitenlandse Zaken
Tijdens deze bijeenkomst hebben de Grote Drie overeenstemming bereikt over de vorming van de Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken (CFM). Het was nodig om de naoorlogse structuur van Europa te bespreken.
De nieuw gevormde Raad moest vredesakkoorden sluiten met de bondgenoten van Duitsland. Het is vermeldenswaard dat dit orgaan vertegenwoordigers van de USSR, Groot-Brittannië, Amerika, Frankrijk en China omvatte.
Oplossingen voor het Duitse probleem
De grootste aandacht op de Conferentie van Potsdam ging uit naar de kwesties van Duitse ontwapening, democratisering en de uitbanning van alle uitingen van het nazisme. In Duitsland was het nodig om de hele militaire industrie te vernietigen en zelfs die bedrijven die theoretisch militaire uitrusting of munitie konden produceren.
Tegelijkertijd bespraken de hoofden van de USSR, de VS en Groot-Brittannië de kwestie van het verdere politieke leven van Duitsland. Na het wegvallen van het militaire potentieel moest het land zich concentreren op de ontwikkeling van de landbouwsector en vreedzame industrie voor binnenlandse consumptie.
Politici kwamen tot een unanieme mening om de heropleving van het nazisme te voorkomen, en ook dat Duitsland ooit de wereldorde zou kunnen verstoren.
Controlemechanisme in Duitsland
Op de Conferentie van Potsdam werd bevestigd dat alle opperste macht in Duitsland zou worden uitgeoefend onder de strikte controle van de Sovjet-Unie, Amerika, Groot-Brittannië en Frankrijk. Elk van de landen kreeg een aparte zone, die zich zou ontwikkelen volgens de afgesproken regels.
Het is vermeldenswaard dat de conferentiedeelnemers Duitsland als een enkel economisch geheel beschouwden en ernaar streefden een mechanisme te creëren waarmee verschillende industrieën konden worden gecontroleerd: industrie, landbouwactiviteiten, bosbouw, motorvervoer, communicatie, enz.
Herstelbetalingen
In de loop van langdurige discussies tussen de leiders van de landen van de anti-Hitlercoalitie, werd besloten om herstelbetalingen te ontvangen op basis van het principe dat elk van de 4 landen die Duitsland bezetten hun herstelclaims alleen in hun eigen zone vergoedden.
Omdat de USSR de meeste schade opliep, kreeg het de westelijke gebieden van Duitsland, waar industriële ondernemingen waren gevestigd. Bovendien zorgde Stalin ervoor dat Moskou herstelbetalingen ontving van de overeenkomstige investeringen van Duitsland in het buitenland - in Bulgarije, Hongarije, Roemenië, Finland en Oost-Oostenrijk.
Van de westelijke regio's van de bezetting ontving Rusland 15% van de industriële uitrusting die in hen in beslag werd genomen, waardoor de Duitsers het nodige voedsel teruggaven, dat werd geleverd vanuit de USSR. Ook ging de stad Konigsberg (nu Kaliningrad) naar de Sovjet-Unie, waarover werd gesproken door de "Grote Drie" in Teheran.
Poolse vraag
Op de Conferentie van Potsdam werd de oprichting van een voorlopige regering van nationale eenheid in Polen goedgekeurd. Om deze reden stond Stalin erop dat de Verenigde Staten en Groot-Brittannië elke relatie met de Poolse regering in ballingschap in Londen verbreken.
Bovendien beloofden Amerika en Groot-Brittannië de interim-regering te steunen en de overdracht van alle kostbaarheden en eigendommen die onder controle stonden van de regering in ballingschap te vergemakkelijken.
Dit leidde ertoe dat de conferentie besloot de Poolse regering in ballingschap te ontbinden en de belangen van de tijdelijke Poolse regering te beschermen. De nieuwe grenzen van Polen werden ook vastgesteld, wat leidde tot een langdurig debat onder de Grote Drie.
Sluiten van vredesverdragen en toelating tot de VN
Op de Conferentie van Potsdam werd veel aandacht besteed aan politieke kwesties met betrekking tot die staten die bondgenoten waren van nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog (1939-1945), maar daarmee brak en bijdroegen aan de strijd tegen het Derde Rijk.
In het bijzonder werd Italië erkend als een land dat op het hoogtepunt van de oorlog bijdroeg aan de vernietiging van het fascisme. In dit verband kwamen alle partijen overeen haar toe te laten tot de nieuw gevormde Verenigde Naties, opgericht om vrede en veiligheid overal ter wereld te ondersteunen.
Op voorstel van Britse diplomaten werd besloten om te voldoen aan verzoeken om toelating tot de VN van landen die tijdens de oorlog neutraal bleven.
In Oostenrijk, bezet door 4 zegevierende landen, werd een geallieerd controlemechanisme ingevoerd, waardoor 4 bezettingszones werden ingesteld.
Syrië en Libanon hebben de VN gevraagd om de bezetter van Frankrijk en Groot-Brittannië terug te trekken uit hun grondgebied. Als gevolg hiervan werden hun verzoeken ingewilligd. Bovendien bespraken de afgevaardigden van de conferentie in Potsdam kwesties in verband met Joegoslavië, Griekenland, Triëst en andere regio's.
Het is belangrijk op te merken dat Amerika en Groot-Brittannië buitengewoon geïnteresseerd waren in de oorlogsverklaring van de USSR aan Japan. Als gevolg hiervan beloofde Stalin zich bij de oorlog aan te sluiten, wat was gebeurd. Overigens slaagden de Sovjettroepen erin om de Japanners in slechts 3 weken te verslaan, waardoor ze gedwongen werden zich over te geven.
Resultaten en betekenis van de conferentie van Potsdam
De Conferentie van Potsdam slaagde erin een aantal belangrijke overeenkomsten te sluiten, die werden gesteund door andere landen van de wereld. In het bijzonder werden de normen van vrede en veiligheid in Europa vastgesteld en begon een programma voor de ontwapening en denazificatie van Duitsland.
De leiders van de zegevierende landen waren het erover eens dat de betrekkingen tussen staten gebaseerd zouden moeten zijn op de principes van onafhankelijkheid, gelijkheid en niet-inmenging in binnenlandse aangelegenheden. De conferentie bewees ook de mogelijkheid van samenwerking tussen staten met verschillende politieke systemen.
Foto van de conferentie van Potsdam
