De Atacama-woestijn staat bekend om zijn uiterst zeldzame regenval: op sommige plaatsen heeft het al honderden jaren niet geregend. De temperatuur is hier vrij gematigd en er is vaak mist, maar door de droogte is de flora en fauna niet rijk. Chilenen hebben echter geleerd om te gaan met de eigenaardigheden van hun woestijn, water te halen en spannende tochten door de zandheuvels te organiseren.
Belangrijkste kenmerken van de Atacama-woestijn
Velen hebben gehoord waarom de Atacama beroemd is, maar ze weten niet op welk halfrond het zich bevindt en hoe het werd gevormd. De droogste plek op aarde strekt zich uit van noord naar zuid in het westen van Zuid-Amerika en ligt ingeklemd tussen de Stille Oceaan en de Andes. Dit gebied, met een oppervlakte van meer dan 105 duizend vierkante kilometer, behoort tot Chili en grenst aan Peru, Bolivia en Argentinië.
Ondanks dat dit een woestijn is, is het klimaat hier nauwelijks zwoel te noemen. De dag- en nachttemperatuur schommelt in een gematigd bereik en varieert met de hoogte. Bovendien is Atacama zelfs een koude woestijn te noemen: in de zomer is het niet meer dan 15 graden Celsius, en in de winter loopt de temperatuur op tot gemiddeld 20 graden. Door de lage luchtvochtigheid ontstaan gletsjers niet hoog in de bergen. Het temperatuurverschil op verschillende tijdstippen van de dag zorgt voor frequente mist, dit fenomeen is meer typerend voor de winter.
De Chileense woestijn wordt doorkruist door slechts één rivier de Loa, waarvan het kanaal in het zuidelijke deel loopt. Van de rest van de rivieren blijven alleen sporen over, en volgens wetenschappers zit er al meer dan honderdduizend jaar geen water in. Nu zijn deze gebieden eilandjes, oases, waar nog bloeiende planten te vinden zijn.
Redenen voor de vorming van een woestijngebied
De oorsprong van de Atacama-woestijn is te wijten aan twee belangrijke redenen die verband houden met de locatie. Op het vasteland ligt een lange strook van de Andes, waardoor er geen water in het westelijke deel van Zuid-Amerika kan komen. De meeste sedimenten die het Amazonebekken vormen, zitten hier vast. Slechts een klein deel daarvan bereikt soms het oostelijke deel van de woestijn, maar dit is niet genoeg om het hele grondgebied te verrijken.
De andere kant van het dorre gebied wordt gewassen door de Stille Oceaan, vanwaar het lijkt alsof vocht zou moeten komen, maar dit gebeurt niet vanwege de koude Peruaanse stroming. In dit gebied werkt zoiets als temperatuurinversie: de lucht koelt niet af met toenemende hoogte, maar wordt warmer. Daardoor verdampt vocht niet, daarom kan er nergens neerslag ontstaan, want zelfs de wind staat hier droog. Daarom is de droogste woestijn verstoken van water, omdat het aan beide kanten beschermd is tegen vocht.
Flora en fauna in de Atacama
Door het gebrek aan water is dit gebied onbewoonbaar, dus er zijn weinig dieren en relatief slechte vegetatie. Cactussen van verschillende soorten zijn echter bijna overal op droge plaatsen te vinden. Bovendien tellen wetenschappers enkele tientallen verschillende soorten, waaronder endemische soorten, bijvoorbeeld vertegenwoordigers van het Copiapoa-geslacht.
Meer diverse vegetatie is te vinden in oases: hier, langs de bedden van gedroogde rivieren, zijn er stroken kleine bossen, voornamelijk bestaande uit struiken. Ze worden galerij genoemd en zijn gevormd uit acacia's, cactussen en mesquitebomen. In het midden van de woestijn, waar het bijzonder droog is, zijn zelfs de cactussen klein, en je kunt ook dichte korstmossen zien en zelfs hoe de tillandsia bloeide.
Hele vogelkolonies worden dicht bij de oceaan gevonden, die op rotsen nestelen en voedsel uit de zee halen. Dieren zijn hier alleen te vinden in de buurt van menselijke nederzettingen, in het bijzonder fokken ze ze ook. Zeer populaire soorten in de Atacama-woestijn zijn alpaca's en lama's, die waterschaarste kunnen verdragen.
De ontwikkeling van de woestijn door de mens
Chilenen zijn niet bang voor het gebrek aan water in Atacama, want er wonen meer dan een miljoen mensen op het grondgebied. Het merendeel van de bevolking kiest natuurlijk oases als woonplaats, waarin kleine steden worden gebouwd, maar zelfs dorre gebieden hebben al geleerd om te cultiveren en krijgen er een kleine oogst van. Met name dankzij irrigatiesystemen groeien tomaten, komkommers en olijven in Atacama.
Door de jaren dat ze in de woestijn hebben gewoond, hebben mensen geleerd zichzelf te voorzien van water, zelfs met een minimale luchtvochtigheid. Ze bedachten unieke apparaten waar ze water uit halen. Ze noemden ze mistverwijderaars. De constructie bestaat uit een cilinder tot twee meter hoog. De eigenaardigheid ligt in de interne structuur waar de nylondraden zich bevinden. Tijdens de mist hopen zich druppels vocht op, die van onderaf in het vat vallen. De apparaten helpen om tot 18 liter vers water per dag te extraheren.
Eerder, tot 1883, behoorde dit gebied toe aan Bolivia, maar vanwege de nederlaag van het land in de oorlog werd de woestijn overgedragen aan het bezit van het Chileense volk. Er zijn nog steeds geschillen over dit gebied vanwege de aanwezigheid van rijke minerale afzettingen erin. Tegenwoordig worden in Atacama koper, salpeter, jodium en borax gewonnen. Na de verdamping van water honderdduizenden jaren geleden ontstonden er zoutmeren op het grondgebied van de Atacama. Dit zijn nu de plaatsen waar de rijkste afzettingen van tafelzout zich bevinden.
Interessante feiten over de Atacama-woestijn
De Atacama-woestijn is erg verbazingwekkend van aard, omdat het vanwege zijn eigenaardigheden ongewone verrassingen kan opleveren. Dus, vanwege het gebrek aan vocht, ontbinden lijken hier niet. Dode lichamen drogen letterlijk op en veranderen in mummies. Bij het onderzoeken van dit gebied vinden wetenschappers vaak graven van indianen, wier lichamen duizenden jaren geleden verschrompeld zijn.
In mei 2010 deed zich een vreemd fenomeen voor op deze plaatsen: de sneeuw viel met zo'n kracht dat er enorme sneeuwbanken verschenen in de steden, waardoor het moeilijk werd om over de weg te bewegen. Als gevolg hiervan waren er storingen in de werking van energiecentrales en het observatorium. Niemand heeft hier ooit een dergelijk fenomeen gezien en het was niet mogelijk om de redenen ervan uit te leggen.
We raden je aan om over de Namib-woestijn te lezen.
In het midden van de Atacama ligt het droogste deel van de woestijn, bijgenaamd de Vallei van de Maan. Een dergelijke vergelijking werd haar gegeven vanwege het feit dat de duinen lijken op een foto van het oppervlak van de satelliet van de aarde. Het is bekend dat het ruimteonderzoekscentrum in dit gebied tests met de rover heeft uitgevoerd.
Dichter bij de Andes verandert de woestijn in een plateau met een van de grootste geiservelden ter wereld. El Tatio verscheen als gevolg van de vulkanische activiteit van de Andes en is een ander verbazingwekkend onderdeel van de unieke woestijn geworden.
Chileense woestijnoriëntatiepunten
De belangrijkste attractie van de Atacama-woestijn is de hand van de reus, die half uit de zandduinen steekt. Het wordt ook wel de hand van de woestijn genoemd. De maker, Mario Irarrazabal, wilde alle hulpeloosheid van de mens laten zien in het aangezicht van het onwankelbare zand van de eindeloze woestijn. Het monument bevindt zich diep in Atacama, ver van nederzettingen. De hoogte is 11 meter en is gemaakt van cement op een stalen frame. Dit monument is vaak te vinden op foto's of video's, omdat het populair is bij Chilenen en gasten van het land.
In 2003 werd een vreemd droog lichaam gevonden in de stad La Noria, die al lang in de steek was gelaten door bewoners. Volgens zijn grondwet kon het niet worden toegeschreven aan de menselijke soort, daarom noemden ze de vondst de Atacama Humanoid. Op dit moment is er nog discussie over waar deze mummie vandaan komt in de stad en van wie hij echt is.
